Παρέμβαση για την 3η Σεπτέμβρη, με θέμα «ΠΑΣΟΚ: μόνον ως Κεντροαριστερά»

Κούρεμα και γενναίο μάλιστα, είναι η ορθή επιλογή για την έξοδο από την κρίση. Η λιτότητα από την ώρα που γίνεται το κύριο μέσο αντιμετώπισης της κρίσης, θεριεύει την κρίση και αντιστρατεύεται την προώθηση της ανάπτυξης που είναι και το ζητούμενο. Τη θέση αυτή υποστήριξε ο Δημήτρης Ρέππας μιλώντας σήμερα στο Συμπόσιο του ΙΣΤΑΜΕ, με θέμα «ΠΑΣΟΚ: μόνον ως Κεντροαριστερά», τονίζοντας ότι «ρυθμίσεις που αφορούν προσαρμογές στο επιτόκιο και το χρόνο αποπληρωμής και παρατείνουν το χρόνο εξάρτησης και την επιτροπεία, συντηρούν το φαύλο κύκλο. Απαιτείται τώρα αναδιάρθρωση». Και συμπλήρωσε πως «αν και την περίοδο 2010-2011 η δημοσιονομική προσαρμογή ήταν ένα σοκ που είχε τις χρήσιμες συνέπειές του, αφού και η χώρα σταθεροποιήθηκε και οι πολίτες συνειδητοποίησαν κενά και αδυναμίες κρυμμένα χρόνια κάτω απ' το χαλί μιας δανεικής ευημερίας, τώρα η πολιτική αυτή που τροφοδοτεί συνεχώς την ύφεση οδηγεί σε κοινωνική έκρηξη και αποσταθεροποιεί την χώρα. Αν η χώρα συνεχίσει έτσι η προοπτική είναι δυσοίωνη, θα ενεργοποιηθούν και πολιτικές εξελίξεις με απρόβλεπτη κατάληξη».


Το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης και η τρόικα είναι σαν να παντρεύεις το νερό με τη φωτιά, τόνισε ο Δημήτρης Ρέππας, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Φοβούμαι πως η τρόικα είναι σε αδυναμία να διαχειριστεί την κρίση αλλά και τις εκφάνσεις της που προέκυψαν από δικούς της χειρισμούς. Δεν είναι ότι αστόχησε κατ' επανάληψη, ότι έχει εμμονές σε εφαρμογή αδιέξοδων πολιτικών, ότι συχνά υιοθέτησε άκριτα εισηγήσεις επιχειρηματικών κέντρων προς δικό τους όφελος και μόνο, ότι διέλυσε τον ιστό και αποδιάρθρωσε ζωτικές λειτουργίες της κοινωνίας. Είναι και αυτό, αλλά πάνω απ' όλα έχει ευθύνη για το ότι η Ελλάδα και οι Έλληνες δεν εμπιστεύονται τίποτα και κανέναν. Και χωρίς ένα κεφάλαιο κοινωνικής εμπιστοσύνης δεν κυβερνιέται η χώρα. Η οργή, το κοινωνικό μίσος, η ελάχιστη προσπάθεια ως καταφύγιο αντίστασης αδικημένων, η προσφυγή στη βία και ο γενικευμένος μηδενισμός δεν είναι σύμμαχοι, αλλά σκληροί αντίπαλοι σε κάθε τέτοια προσπάθεια».

Ο κ. Ρέππας μίλησε και για τα λάθη του ΠΑΣΟΚ, παρατήρησε όμως ότι «σε κάθε περίπτωση είναι άλλο πράγμα να κάνεις λάθος στην προσπάθεια εφαρμογής της ορθής πολιτικής και άλλο να μην επιλέγεις την ορθή πολιτική, αλλά την παλαιοκομματική ημετεροκρατία. Το δεύτερο έγινε και γίνεται κατά κόρον από τη Ν.Δ. και την τρέχουσα περίοδο. Δεν έφερε το μνημόνιο του '10 την κρίση του '08 και του '09. Η κρίση έφερε το μνημόνιο. Και την κρίση την έφερε η Ν.Δ. της περιόδου 2004 - 2009. Ασφαλώς έγιναν καίρια λάθη στη δική μας περίοδο όπως -η ελλιπής διαπραγμάτευση (αν μπορούσε κιόλας να γίνει υπό τέτοιες συνθήκες), η αστοχία όταν διαψεύδονταν συνεχώς οι πολιτικοί στόχοι ότι θα βγούμε στις αγορές ή ότι δεν θα ληφθούν νέα μέτρα, η άνιση σχέση με την επιτροπεία, μα πάνω απ' όλα η αποκοπή από το εκλογικό σώμα. "Κουνήσαμε το δάκτυλο στους πολίτες". Η αλήθεια είναι πως έγινε ένα σημαντικό έργο. Σας καλώ να συγκρίνετε το έργο που έγινε εκείνη την περίοδο με την κοινοβουλευτική αφασία της τρέχουσας περιόδου, σε κάθε τομέα. Σχεδόν σε όλους τους τομείς εφαρμόζονται οι νόμοι που ψηφίστηκαν την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, αλλά με τρόπο στρεβλό και αποπροσανατολιστικό γι' αυτό και η κριτική μου. Τα παραδείγματα είναι πολλά π.χ. η αξιολόγηση στο δημόσιο ως κεντρική πολιτική επιλογή σε συνεργασία με το γαλλικό κράτος και την Task Force, όπου προβλέφθηκε και συμφωνήθηκε συγκεκριμένη πολιτική και εκπονήθηκε ο αντίστοιχος οδικός χάρτης. Όσο δε για την περίφημη κινητικότητα, προβλέφθηκε στο άρθρο 5 του νόμου 4024 όταν καθιερώσαμε την ιδιότητα του κρατικού υπαλλήλου. Και τόσα άλλα. Σε κάθε περίπτωση», συνέχισε ο κ. Ρέππας, «είναι φανερό ότι το κριτήριο των επιλογών της Ν.Δ. είναι στενά κομματικό και με βάση αυτό θα κάνει τις επιλογές της την επόμενη περίοδο. Είναι αλήθεια ότι το ΠΑΣΟΚ έκανε γιγαντιαία προσπάθεια να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και θα 'ταν ψέματα να πει κανείς ότι δεν έκανε και λάθη στρατηγικά, που στοίχησαν και στην χώρα και στο λαό και στο ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Είναι ψέματα όσα υποσχέθηκε η Ν.Δ., όπως ψέματα είναι όσα εμφανίζονται σαν κατασκευασμένη πραγματικότητα για έργα που γίνονται ενώ δεν γίνονται, για πολιτικές που εφαρμόζονται ενώ δεν υπάρχουν. Αλλά βεβαίως είναι και αλήθεια πως η Ν.Δ. έχει ρίξει τελείως τους αντιμνημονιακούς πολεμικούς τόνους, τώρα πλέον που πέτυχε τον εκλογικό στόχο της. Η αλήθεια είναι πως δεν με παραξενεύει καθόλου αν κάτω από την πίεση των συνθηκών επιστρέψει σε αυτούς».


Ακολουθεί ολόκληρη η παρέμβαση του Δημήτρη Ρέππα με την ευκαιρία του Συμποσίου του ΙΣΤΑΜΕ για την 3η Σεπτέμβρη, όπου αναφέρεται και στο ΠΑΣΟΚ της μεταπολίτευσης και τη μεταπολίτευση του ΠΑΣΟΚ, την περίοδο 2009-2013: αλήθειες και ψέματα και το τέλος της κρίσης που θα έρθει από την Κεντροαριστερά.Το ΠΑΣΟΚ υπάρχει μόνον ως κεντροαριστερά, αλλιώς θα υφίσταται διαρκή ταπείνωση και θα αναγκαστεί σε άτακτη φυγή, υποστήριξε ο Δημήτρης Ρέππας. «Μπροστά στις πολιτικές εξελίξεις διακυβέρνησης της χώρας που δεν σταματούν να τρέχουν», ανέφερε, «ταυτοχρόνως είναι σε εξέλιξη και οι αναζητήσεις για την κεντροαριστερά, και αυτές επηρεάζονται καθοριστικά από την πολιτική που στηρίζει κάθε κόμμα. Πως μπορεί να εξελιχθεί μία συζήτηση ανάμεσα σε δυνάμεις που είναι στην κυβέρνηση και εφαρμόζουν μία πολιτική με δυνάμεις που διαφωνούν και αποχωρούν από την κυβέρνηση; Πώς μπορεί να επιτευχθεί η μεγάλη Κεντροαριστερά, όταν στο εγχείρημα δεν έχει θέση εξ ορισμού το κόμμα που στεγάζει εκλογικά το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών οι οποίοι αυτοχαρακτηρίζονται κεντροαριστεροί. Είναι υποτιμητικό για την Κεντροαριστερά να την περιορίζουμε σε μονοψήφιο ποσοστό. Το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ με άλλες Κινήσεις αθροιζόμενα, δίνουν και πάλι σύμφωνα με τις μετρήσεις μονοψήφιο ποσοστό εκλογικής επιρροής. Αυτή είναι η Κεντροαριστερά στην Ελλάδα; Και σε τελευταία ανάλυση είναι κεντροαριστερός αυτός που στηρίζει την κυβερνητική πολιτική και πρακτική, ενώ δεν είναι όποιος διαφωνεί και την αντιστρατεύεται; Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να είναι ανοικτό στο ενδεχόμενο της προοπτικής σύμπραξης με το ΣΥΡΙΖΑ, για το σχηματισμό κυβέρνησης αν οι συνθήκες το επιβάλουν. Δεν είναι περισσότερο επιζήμιο ούτε λιγότερο ωφέλιμο για την χώρα κάτι τέτοιο, απ' ότι η σύμπραξη με τη Ν.Δ. σε αυτήν την πολιτική βάση. Για να έχει τύχη η αναζήτηση της ανασύνθεσης της Κεντροαριστεράς, δεν πρέπει ούτε να περιοριστεί το εύρος των συμμετεχόντων ούτε να αρκεστεί σε μια εξωτερική συγκόλληση φορέων και προσώπων».




Παρέμβαση Δημήτρη Π. Ρέππα
στο Συμπόσιο του ΙΣΤΑΜΕ
Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου 2013
"ΠΑΣΟΚ: μόνο ως Κεντροαριστερά"
1. Εισαγωγή
39 χρόνια μεταπολίτευσης,
39 χρόνια ΠΑΣΟΚ
Είναι πολλά έτσι ώστε να μην μπορεί κάποιος να ισχυριστεί πως δεν υπάρχει η κρίσιμη ιστορική ύλη για να βγουν συμπεράσματα. Ταυτοχρόνως όμως είναι λίγα. Έτσι ώστε να μην είναι εύκολο κάποιος να αποφανθεί πώς τα ιστορικά υποκείμενα αυτής της περιόδου, κόμματα - θεσμοί με ρίζες και παράδοση έχουν κλείσει οριστικά τον κύκλο τους. Είναι ένα ανοικτό στοίχημα.
Η κρίση ασφαλώς είναι και ένα πολιτικό ορόσημο. Πιστεύω όμως ότι και στο νέο πολιτικό κύκλο θα επικρατήσουν τα χαρακτηριστικά της διαδοχής και της συνέχειας και όχι η εκκίνηση από μηδενική βάση.
Είναι φανερό ότι η ένταση της κρίσης τείνει να επικαλύψει κάθε άλλο κριτήριο αποτίμησης του μεταπολιτευτικού κύκλου. Αυτό είναι λάθος γιατί παραβλέπει πως για περίπου 40 χρόνια γενιές Ελλήνων και η χώρα βίωσαν την καλύτερη από κάθε άποψη περίοδο, από τότε που υπάρχει ελεύθερο ελληνικό κράτος. Και αυτό συνδέεται πρωτίστως με το ΠΑΣΟΚ, που έκανε 2 κρίσιμες τομές φέρνοντας την Αριστερά στο προσκήνιο.
α) Όχι απλώς αποκατέστησε, αλλά και εγκατέστησε στο επίκεντρο του δημόσιου λόγου και έκανε ηγεμονικές έννοιες και λέξεις που ως τότε θεωρούνταν ύποπτες έως παράνομες. Το Σοσιαλιστικό Κίνημα μίλησε και έπραξε στο όνομα της πατρίδας και των Ελλήνων.
β) Δεν αρκέστηκε σε διακηρύξεις ούτε επέλεξε το ρόλο του παρατηρητή και σχολιαστή, επαναλαμβάνοντας τις εκδοχές της αριστεράς εσωτερικού χώρου. Συγκρότησε ένα μαζικό κίνημα βάσης και έγινε δύναμη πολιτικής εξουσίας. Υπήρξε η δυνατότητα της αριστεράς να κυβερνά, όπως έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ήταν η αριστερά της πράξης, όπως έλεγε ο Κώστας Σημίτης.
.
2. Το ΠΑΣΟΚ της Μεταπολίτευσης και η Μεταπολίτευση του ΠΑΣΟΚ
Η σημερινή κρίση για μεγάλες κατηγορίες των πολιτών φτάνει στα όρια της ανθρωπιστικής. Αυτή η κρίση δεν μπορεί να ερμηνευτεί αντιεπιστημονικά και αντιστορικά, δηλαδή με όρους συγκυριακούς και με προφανείς σκοπιμότητες. Πρέπει να δούμε όλο το έργο στη μεγάλη σκηνή αυτών των 40 χρόνων. Δεν θα βγούμε από την κρίση αν εκτός της πρότασης για την υπέρβασή της δεν έχουμε προσδιορίσει και ερμηνεύσει το παρελθόν μας. Πολύ περισσότερο μάλιστα αν τρίτοι και μάλιστα διαχρονικοί πολέμιοι του ΠΑΣΟΚ ερήμην μας, ερήμην του ΠΑΣΟΚ, γράψουν την ιστορία της λεγόμενης μεταπολίτευσης.
 Αν μπορούσαμε να μιλήσουμε για σύγχρονο ελληνικό κεκτημένο στον κύκλο της μεταπολίτευσης στους τομείς
- της δημοκρατικής οργάνωσης της πολιτείας
- του κράτους δικαίου και του κοινωνικού κράτους
- της κοινωνικής σύγκλισης
- των αναπτυξιακών υποδομών
τότε υποστηρίζω πως το ΠΑΣΟΚ πιστώνεται με το συντριπτικά μεγάλο ποσοστό για ό,τι θετικό έγινε. Και όμως, γίνεται μια τεράστια προσπάθεια να παρουσιαστεί σαν ο αποδιοπομπαίος τράγος της πολιτικής ιστορίας.

Δεν είναι μόνο οι πολίτες που στήριξαν και ξαναστήριξαν το ΠΑΣΟΚ αναδεικνύοντάς το σε μεγάλο πρωταγωνιστή της πολιτικής ζωής, ο αψευδής μάρτυρας για το Κίνημά μας. Είναι και οι δείκτες που τεκμηριώνουν αυτήν την υπεροχή. Για την αντικειμενική αποτύπωση της πορείας της χώρας και των κομμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθούν δοκιμασμένα εργαλεία, όπως τα παρακάτω έξι κριτήρια:
α) Οι μεγάλες εθνικές επιλογές (Ευρωπαϊκή Ένωση, Ο.Ν.Ε., Κύπρος, εθνική συμφιλίωση)
β) Η αναπτυξιακή πορεία της χώρας και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών
γ) Οι θεσμικές αλλαγές, ο εκσυγχρονισμός και οι δημοκρατικές ρήξεις και μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα, στη διοίκηση και την αυτοδιοίκηση
δ) Το κοινωνικό κράτος (ΕΣΥ, δομές πρόνοιας)
ε) Οι αναπτυξιακές υποδομές και τα έργα εθνικής και περιφερειακής κλίμακας
στ) Η εθνική συνεννόηση και η συμφιλίωση.
Θυμίζω ότι ξεκινήσαμε από το "κατόπιν ενεργειών μου", το "μπάρμπα στην Κορώνη", το "φωτιά και τσεκούρι" και την "Κύπρο που είναι μακριά". Και πήγαμε: στο ΑΣΕΠ, στο ΕΣΥ, στους αιρετούς νομάρχες και περιφερειάρχες, στις χωρίς προηγούμενο αναπτυξιακές δομές και υποδομές, στην αναγνώριση της αντίστασης και τη συμφιλίωση και στην ασφαλή Κύπρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κανένα κόμμα στην πολιτική ιστορία του τόπου, σε καιρό ειρήνης, δεν έχει να επιδείξει τόσο μεγάλη διάρκεια και τόσο μεγάλο έργο, απολαμβάνοντας εξίσου μεγάλη λαϊκή εμπιστοσύνη.
Η ιστορική αποτίμηση που κάποιοι τώρα την επιχειρούν με όρους συγκυριακούς, απαιτείται να είναι ψύχραιμη και αντικειμενική. Το ΠΑΣΟΚ καλείται να πάρει συγκεκριμένη πρωτοβουλία στην εξής κατεύθυνση:
• Παρουσίαση κοινοβουλευτικών περιόδων με τις αντίστοιχες κυβερνήσεις.
• Αποτύπωση του έργου που συντελέστηκε σε κάθε κοινοβουλευτική περίοδο και σε κάθε τομέα σε επίπεδο θεσμικό και φυσικού αντικειμένου.
Π.χ. στη διοίκηση, την υγεία, τις υποδομές.
Να γίνει μια λεπτομερής καταγραφή και αρίθμηση των πολιτικών που καθιερώθηκαν και των έργων που κατασκευάστηκαν σε κάθε περίοδο.
• Καταγραφή των βασικών οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών (ΑΕΠ, χρέος, έλλειμμα, εμπορικό ισοζύγιο, ανεργία, κοινωνικές δαπάνες) και πως αυτά εξελίχθηκαν στις αντίστοιχες περιόδους.
• Προβολή των διαδικασιών, βάσει των οποίων σε κάθε περίοδο έγινε η διαχείριση ζωτικών λειτουργιών ιδίως σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η Δικαιοσύνη και η ανεξαρτησία της.
Και αυτό είναι μια βάση όχι μόνο για λόγους ιστορικούς και εθνικής αυτογνωσίας, αλλά και ως οδηγός για τις πολιτικές επιλογές που έχουμε μπροστά μας. Κάποιοι έχουν αναλάβει εργολαβικά τον ιστορικό στιγματισμό του ΠΑΣΟΚ. Όταν αναφέρονται στον αριθμό των κρατικών υπαλλήλων αποκρύβουν τι νέες δομές και υποδομές δημιουργήθηκαν για να καλύψουν πραγματικές ανάγκες των πολιτών (νοσοκομεία, σχολεία κ.λπ.). Όταν διαχειρίζονται τους οικονομικούς δείκτες και τα στοιχεία δανεισμού αποκρύπτουν το φυσικό έργο που έγινε επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και άλλαξε το επίπεδο αναφοράς της χώρας. Θα ήταν ενδιαφέρον με βάση αυτή την έρευνα, κάθε κόμμα να κοιτάξει τον εαυτό του στον καθρέφτη της ιστορίας. Αλλά το πιο σημαντικό ίσως είναι πως το ΠΑΣΟΚ έφερε στο προσκήνιο την κοινωνία και τους πολίτες. Τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων γίνανε τίτλοι αντίστασης και επιστημονικά πτυχία και τα τεφτέρια με τα βερεσέδια έγιναν βιβλιάρια καταθέσεων.
Αυτοί οι δείκτες - κριτήρια δίνουν αποστομωτική απάντηση στα συναφή ερωτήματα.
Ο μεγαλοφυής Ανδρέας Παπανδρέου έκανε μια πρωτόγνωρη ιστορική παρέμβαση με το ΠΑΣΟΚ:
• δημιούργησε ένα κόμμα θεσμό με πρόγραμμα, καταστατικό, όργανα και συλλογικές διαδικασίες. Άλλοι ακολούθησαν.
• Κάλεσε το λαό σε αυτοοργάνωση και συμμετοχή και έθεσε κανόνες στην έως τότε αποκλειστική κυριαρχία των παραγόντων, δημιουργώντας ένα Κίνημα βάσης.
• Η πολιτική γραμμή της ΕΘΝΙΚΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ήταν ταυτοχρόνως ανατρεπτική και σταθεροποιητική. Έφερε νέα κατεύθυνση στην χώρα χωρίς να την εκθέτει σε κίνδυνο πτώσης. Δεν θα γινόταν αλλιώς άλλωστε, αφού έκανε τους πολίτες να ταυτιστούν με την χώρα με ρόλο και όχι σαν οι αποσυνάγωγοι των κρατούντων. Ο κατάλογος των ριζοσπαστικών κινήσεων είναι μακρύς αλλά η καλύτερη απόδειξη ότι το ΠΑΣΟΚ έχει στο dna του αυτήν την καινοτόμα προωθητική λειτουργία είναι οι πιο πρόσφατες επιλογές: για την ανοικτή διακυβέρνηση, το opengov για τη στελέχωση του κράτους και η δημόσια διαβούλευση για τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης. Και βέβαια η εκλογή αρχηγού από τη βάση, κάτι που τόσο λοιδορήθηκε από τους πολιτικούς αντιπάλους μας για να το υιοθετήσουν στη συνέχεια.
Σε όλη αυτήν την πορεία αναπόφευκτα ήταν τα λάθη, οι στρεβλώσεις, αλλά και τα στοιχεία εκφυλισμού. Η κυβερνητική λειτουργία απορρόφησε σταδιακά την αυτόνομη κομματική παρουσία. Οι οργανώσεις με λανθασμένη αντίληψη για το ρόλο τους, παύουν σιγά σιγά να είναι η εμπροσθοφυλακή για μια κοινωνική δυναμική και επεδιώκουν υποκατάσταση κρατικών λειτουργιών. Αντί να μείνουν αυτόνομος πόλος, να πιέσουν και να σύρουν το κράτος επεδίωξαν την ένταξή τους και ενσωμάτωση σε αυτό. Πάνω απ' όλα όμως η έλλειψη εμπειρίας και το μορφωτικό κενό έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Σε κάθε περίπτωση είναι άλλο πράγμα να κάνεις λάθος στην προσπάθεια εφαρμογής της ορθής πολιτικής και άλλο να μην επιλέγεις την ορθή πολιτική, αλλά την παλαιοκομματική ημετεροκρατία. Το δεύτερο έγινε και γίνεται κατά κόρον από τη Ν.Δ. και την τρέχουσα περίοδο. Τελικώς, ο απολογισμός της μεταπολίτευσης στην οποία η χώρα έζησε την καλύτερη δημοκρατία που είχε ποτέ και οι πολίτες γνώρισαν το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, δεν μπορεί να καταλήγει παρά στη θετική αξιολόγηση του ΠΑΣΟΚ ταυτοχρόνως με την διδακτική υιοθέτηση των μηνυμάτων των νέων καιρών απέναντι στο παλιό και το φθαρμένο.
Κρατώντας το θεμελιακό πρόβλημα της κοινωνίας και οικονομίας, που αφορά στην αναντιστοιχία παραγωγικού μοντέλου και καταναλωτικού προτύπου και την έμφαση που δόθηκε περισσότερο στην αναδιανομή, ενώ θα 'πρεπε πρωτίστως να υποστηριχθεί η παραγωγή, θεωρώ πως δύο είναι (δεν είναι οι μόνοι, αλλά αυτοί κυρίως είναι κατά τη γνώμη μου) οι τομείς που επειδή όσα έγιναν δεν ήταν αρκετά ακόμη και αν ήταν σωστά, απετέλεσαν την αχίλλειο πτέρνα της μεταπολίτευσης. Η παιδεία, κυρίως η τριτοβάθμια και το κράτος, η διοίκηση.
Στην παιδεία λόγω έντονης παρουσίας της νεολαίας, ο κομματισμός οδήγησε τα πράγματα σε αδιέξοδο. Απ' την αντιπολίτευση της αριστεράς ο μόνιμος λόγος καταγγελίας της εκάστοτε κυβέρνησης σαν αυταρχικής και αντιδημοκρατικής, υπονόησε ότι τα πανεπιστήμια είναι νησίδες της ελευθερίας και δημοκρατίας. Επικράτησε ένα διαχρονικό τέλμα με τεράστιο αντίκτυπο στην επαγγελματική ένταξη των νέων.
Στο κράτος της μεταπολίτευσης αρθρώθηκαν όλες οι δραστηριότητες και ιδιωτικών συμφερόντων. Όλοι ανεξαιρέτως, διεκδίκησαν παροχές από το κράτος ή συναλλαγή μαζί του συνήθως σε βάρος του γενικού καλού.
Εν κατακλείδι όσο και αν μια άλλη πολιτική μπορεί να τη διακρίνει κανείς εύκολα σε πολλούς τομείς και την άσκησε το ΠΑΣΟΚ, είναι εντούτοις δυσδιάκριτη η άλλη αντίληψη για την πολιτική από την οποία θα 'πρεπε να εμφορούνται κρατικά στελέχη, επιχειρηματίες και μέσα ενημέρωσης, εκπρόσωποι κοινωνικών ομάδων και πολίτες.
Η παρούσα κρίση θα ήταν κατά το "ουδέν κακόν αμιγές καλού" μια ευκαιρία για αυτοσυνειδησία, συλλογική και ατομική, για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Δυστυχώς η κυβέρνηση όχι μόνο δεν εμπνέει, αλλά με τη στάση και τις επιλογές της αποστρατεύει τους πολίτες και τους αποδυναμώνει αντί να στρατεύει και αξιοποιεί τη δύναμή τους. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει τώρα να προωθήσει ένα είδος δικής του μεταπολίτευσης. Να απεγκλωβιστεί από αυτήν την παρένθεση που το οδήγησε από το 45% των εκλογών του 2009, σε μονοψήφια ποσοστά εκλογικής επιρροής.
.
3. 2009 - 2013: Αλήθειες και ψέματα
Δεν έφερε το μνημόνιο του '10 την κρίση του '08 και του '09. Η κρίση έφερε το μνημόνιο. Και την κρίση την έφερε η Ν.Δ. της περιόδου 2004 - 2009. Ασφαλώς έγιναν καίρια λάθη στη δική μας περίοδο όπως -η ελλιπής διαπραγμάτευση (αν μπορούσε κιόλας να γίνει υπό τέτοιες συνθήκες), η αστοχία όταν διαψεύδονταν συνεχώς οι πολιτικοί στόχοι ότι θα βγούμε στις αγορές ή ότι δεν θα ληφθούν νέα μέτρα, η άνιση σχέση με την επιτροπεία, μα πάνω απ' όλα η αποκοπή από το εκλογικό σώμα. «Κουνήσαμε το δάκτυλο στους πολίτες». Η αλήθεια είναι πως έγινε ένα σημαντικό έργο. Σας καλώ να συγκρίνετε το έργο που έγινε εκείνη την περίοδο με την κοινοβουλευτική αφασία της τρέχουσας περιόδου, σε κάθε τομέα. Σχεδόν σε όλους τους τομείς εφαρμόζονται οι νόμοι που ψηφίστηκαν την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, αλλά με τρόπο στρεβλό και αποπροσανατολιστικό γι' αυτό και η κριτική μου. Τα παραδείγματα είναι πολλά π.χ. η αξιολόγηση στο δημόσιο ως κεντρική πολιτική επιλογή σε συνεργασία με το γαλλικό κράτος και την Task Force, όπου προβλέφθηκε και συμφωνήθηκε συγκεκριμένη πολιτική και εκπονήθηκε ο αντίστοιχος οδικός χάρτης. Όσο δε για την περίφημη κινητικότητα, προβλέφθηκε στο άρθρο 5 του νόμου 4024 όταν καθιερώσαμε την ιδιότητα του κρατικού υπαλλήλου. Και τόσα άλλα.
Η προσπάθεια που έκανε η κυβέρνηση τότε, θα ήταν απολύτως επιτυχής, αν συνέτρεχαν και οι παρακάτω παράγοντες:
α) Οι ξένες ηγεσίες στέκονταν στο ύψος τους, έδειχναν την αναγκαία πολιτική οξυδέρκεια. Μέρκελ και Σαρκοζύ φάνηκαν κατώτεροι των περιστάσεων.
β) Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρούσε αμέσως σε νέες δομές και μηχανισμούς όπως πίεζε ο Γ. Παπανδρέου, για την αντιμετώπιση της κρίσης πριν φουντώσει. Έχασε χρόνο με την αμφιθυμία της. Αυτό έβλαψε την Ελλάδα και την Ευρώπη. Νόμιζαν ότι η κρίση είναι ελληνικό πρόβλημα. Τώρα όλοι ξέρουμε ότι η κρίση στην ευρωζώνη είναι συστημική και αφορά το σύνολό της.
γ) Η αντιπολίτευση και πρώτη - πρώτη η Ν.Δ., είχε πιο παραγωγική στάση αντί να ρίχνει νερό στο μύλο της πολιτικής ρευστότητας και της αστάθειας.
δ) Οι πολίτες είχαν επιτέλους αντιληφθεί πως δεν μπορεί ένα κράτος να συντηρεί ζημιογόνες λειτουργίες, που απαιτούν τεράστιες δαπάνες με ελάχιστο κοινωνικό αντίκρισμα.
Οι εξελίξεις, μετά τις εκλογές του 2012, απέδειξαν πως δεν υπήρχε άλλη πολιτική πρόταση. Και αν τότε η δημοσιονομική προσαρμογή ήταν ένα σοκ που είχε τις χρήσιμες συνέπειές του, αφού και η χώρα σταθεροποιήθηκε και οι πολίτες συνειδητοποίησαν κενά και αδυναμίες κρυμμένα χρόνια κάτω απ' το χαλί μιας δανεικής ευημερίας, τώρα η πολιτική αυτή που τροφοδοτεί συνεχώς την ύφεση οδηγεί σε κοινωνική έκρηξη και αποσταθεροποιεί την χώρα.
Αν η χώρα συνεχίσει έτσι η προοπτική είναι δυσοίωνη, θα ενεργοποιηθούν και πολιτικές εξελίξεις με απρόβλεπτη κατάληξη. Μέχρι τώρα αποδείχτηκε πως από όλα τα κόμματα, μόνο το ΠΑΣΟΚ κατέπνιξε το βασικό ένστικτο της πολιτικής επιβίωσης που είναι η εκλογική επιρροή προκειμένου να στηρίξει την χώρα με τον τρόπο που θεώρησε σωστό. Την ίδια περίοδο όλοι οι άλλοι ψηφοθήρισαν ασύστολα. Θυμίζω με τη σειρά: α) Συγκροτήθηκε αντιμνημονιακό μέτωπο και η δημόσια ζωή καταδημαγωγήθηκε από αντιμνημονιακό λόγο που συχνά έκρυψε την ουσία των προβλημάτων των οποίων η λύση τους είχε γίνει επείγουσα και αναγκαία. β) Απορρίφθηκε κάθε άμεση και έμμεση πρότασή μας για συνεννόηση και συνεργασία. Το ΠΑΣΟΚ αντιμετωπίστηκε με τους προπηλακισμούς των αντισυγκεντρώσεων και το χλευασμό ακόμη και των αυτονοήτων επιλογών που έκανε. γ) Υποστηρίχθηκε το λεγόμενο κίνημα των αγανακτισμένων (αυθόρμητο μεν, καθοδηγημένο δε) και σ' αυτόν τον οργανωμένο αυθορμητισμό η Ν.Δ. πρωτοστάτησε. δ) Κάθε συμφωνία που πέτυχε το ΠΑΣΟΚ, με κορυφαίο παράδειγμα αυτή του Συμβουλίου Κορυφής τον Οκτώβριο του 2011 αντιμετωπίστηκε με χαρακτηρισμούς όπως προδοτική, κατοχική. Άλλο αν στη συνέχεια αυτές οι συμφωνίες απετέλεσαν τη βάση για την ασκούμενη πολιτική στην χώρα. ε) Αυτό που και τώρα προτάσσεται ως ακρογωνιαίος λίθος για την χώρα, δηλαδή η πολιτική σταθερότητα και η αποφυγή εκλογών, τότε υπονομεύθηκε συστηματικά από τις άλλες πολιτικές δυνάμεις αλλά και από κέντρα ισχύος εκτός πολιτικής που ξεβολεύτηκαν. Ωθήθηκε σε αποχώρηση ο εκλεγμένος Πρωθυπουργός, αλλά και όταν σχηματίστηκε συμμαχική κυβέρνηση και πάλι τέθηκε απαράβατος όρος από τη Ν.Δ. η προσφυγή σε εκλογές. Αλλά και μετά τις εκλογές του Μαΐου, η επιμονή για επανάληψη των εκλογών ποιόν άραγε ωφέλησε; Μεθοδεύτηκε τότε και η παρουσίαση της υπόθεσης Τζοχατζόπουλου περίπου ένα μήνα πριν από τις εκλογές του Μαΐου και έτσι το ΠΑΣΟΚ απώλεσε τη δεύτερη θέση. Αν στις εκλογές του Μαΐου ήταν το δεύτερο κόμμα, στις εκλογές του Ιουνίου τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά. στ) Μετά τις εκλογές δεν ακούστηκε από τον νέο Πρωθυπουργό ούτε λέξη για τα Ζάππεια, ούτε λόγος για τα ισοδύναμα μέτρα ύψους 18 δισ. ευρώ. Αυτά και τόσα άλλα ήταν το όχημα της εκλογικής ψηφοθηρίας που διαμόρφωσε ένα νέο συσχετισμό εκλογικών δυνάμεων.
Στο πρόσφατο συνέδριο της Ν.Δ., ο αρχηγός της είπε μεταξύ των άλλων «ο διαχωρισμός μνημόνιο - αντιμνημόνιο καταργήθηκε». Έτσι απλά. Και η πολιτική που ασκείται από τότε, εκθεμελίωσε στοιχειώδεις αρχές για την κοινωνική συμβίωση όπως οι ρυθμίσεις του ν. 4093/12. Αυτό που άλλαξε θεαματικά μετά τις εκλογές, τις περσινές εκλογές, ήταν η στάση των εταίρων που χωρίς καν να έχει πράξει το παραμικρό η κυβέρνηση άρχισαν να την επαινούν και να μιλούν για τη βελτίωση της θέσης της χώρας. Η εξήγηση είναι προφανέστατη. Μεταξύ των άλλων και αυτό θετικό είναι, βλέποντας τα εκλογικά ποσοστά φαίνεται πως οι εταίροι μας αντελήφθησαν ότι η ελληνική κοινωνία ξεπέρασε τα όρια αντοχής της. Δυστυχώς όμως δεν είναι αυτό που καθορίζει τις επιλογές τους, αλλά τα στενά δικά τους συμφέροντα. Και μετά τις γερμανικές εκλογές ας μην αναμένουμε φιλικότερη αντιμετώπιση, αντιθέτως.
Ενόψει ενδεχόμενου αδιεξόδου ας μην αποκλειστεί από την πλευρά της ηγεσίας της Ν.Δ., το μοντέλο εξόδου και μάλιστα με λόγο «αντιτροϊκανό» και «εθνικοαπελευθερωτικό». Η κυβέρνηση ποντάρει υπέρμετρα στην πρωτοφανή στήριξη που έχει από οικονομικά κέντρα και τα μέσα ενημέρωσης. Αφετέρου η απουσία εναλλακτικής πρότασης μαζί με το αίσθημα ανασφάλειας και φόβου των πολιτών, της προσφέρει ένα θώρακα σχετικής προστασίας. Αυτό όμως είναι το στρατηγικό λάθος που κάνει. Όταν χάνεις τη δημιουργική επαφή σου με τη βάση, τίποτα δεν μπορεί να καλύψει αυτό το έλλειμμα.
Θυμάστε ασφαλώς την κριτική, σε πολλά σημεία άδικη, για τα μεγάλα αλλά και τα θεωρούμενα μικρά, την περίοδο διακυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Τότε, το opengov για τη στελέχωση του κράτους ευτελίστηκε. Τώρα όμως, η επιλογή των μελών της παρέας για να κυβερνηθεί ο τόπος είναι αυτονόητο δικαίωμα της ηγεσίας. Τότε η σκανδαλοθηρία δεν άφησε ανέγγιχτα τα στοιχειώδη της ιδιωτικής ζωής των πολιτικών, ούτε βέβαια τη δραστηριότητά τους εντός και εκτός Βουλής. Τώρα υπάρχει Βουλή ή υποκαταστάθηκε από έναν μηχανισμό παραγωγής μέτρων, μέσω των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου; Ποιο είναι το επίπεδο των συζητήσεων στη Βουλή όταν γίνονται και ποια είναι η αξία του δημόσιου λόγου, που έχει εκπέσει στις ατάκες και στα τουϊταρίσματα. Σε κάθε περίπτωση, είναι φανερό ότι το κριτήριο των επιλογών της Ν.Δ. είναι στενά κομματικό και με βάση αυτό θα κάνει τις επιλογές της την επόμενη περίοδο. Είναι αλήθεια ότι το ΠΑΣΟΚ έκανε γιγαντιαία προσπάθεια να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και θα 'ταν ψέματα να πει κανείς ότι δεν έκανε και λάθη στρατηγικά, που στοίχησαν και στην χώρα και στο λαό και στο ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Είναι ψέματα όσα υποσχέθηκε η Ν.Δ., όπως ψέματα είναι όσα εμφανίζονται σαν κατασκευασμένη πραγματικότητα για έργα που γίνονται ενώ δεν γίνονται, για πολιτικές που εφαρμόζονται ενώ δεν υπάρχουν. Αλλά βεβαίως είναι και αλήθεια πως η Ν.Δ. έχει ρίξει τελείως τους αντιμνημονιακούς πολεμικούς τόνους, τώρα πλέον που πέτυχε τον εκλογικό στόχο της. Η αλήθεια είναι πως δεν με παραξενεύει καθόλου αν κάτω από την πίεση των συνθηκών επιστρέψει σε αυτούς.
.
4. ΠΑΣΟΚ: ή Κεντροαριστερά ή ταπείνωση και φυγή.
Το ΠΑΣΟΚ υπάρχει μόνο ως κεντροαριστερά. Αυτό σημαίνει να συνθέτει τον κοινωνικό ριζοσπαστισμό με την κυβερνησιμότητα και την πολιτική σταθερότητα. Με τη συνεχιζόμενη πολιτική που επωμίζεται το ΠΑΣΟΚ χάνει όλο και περισσότερο προϋποθέσεις να ξαναγίνει ένα μαζικό κίνημα, ανακτώντας την εκλογική του επιρροή.
Το ΠΑΣΟΚ μαζί με την κρίση της χώρας, ζει τη δική του κρίση ταυτότητας. Ακόμα και αν και όταν ξεπεράσει η χώρα την κρίση, δεν είναι αυτονόητη η αυτόματη και ταυτόχρονη ανάκαμψη του ΠΑΣΟΚ. Απαιτούνται άλλες προσεγγίσεις που μας απεγκλωβίζουν από αυτό που επικράτησε να λέγεται μονόδρομος. Ο μονόδρομος στην πολιτική είναι επιλογή, δεν είναι αναγκαστική κατάσταση. Όπως κάποιος που αμελεί τα σχετικά με την υγεία του και ζει με τρόπο που μεγαλώνει καθημερινά τους κινδύνους για τη ζωή του, έχοντας έτσι δρομολογηθεί στο μονόδρομο της απώλειάς του. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να αλλάξει προσανατολισμό, χωρίς αυτό να σημαίνει όπως κάποιοι ισχυρίζονται πως αν το κάνει θα υπηρετήσει την χώρα λιγότερο από ότι τώρα. Μάλλον το αντίθετο.
Σε κρίση βρίσκεται και η διεθνής σοσιαλδημοκρατία και δεν είναι τυχαίο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χάσει, ίσως οριστικά, την αίγλη του άλλοτε θετικά αναφερόμενου ευρωπαϊκού μοντέλου. Ιδίως ο τρόπος που δομήθηκε η Ο.Ν.Ε. ουσιαστικά υποθήκευσε την προοπτική της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Οι αγορές κυριαρχούν, η πολιτική υποχωρεί. Και για να γίνει αυτό πολλές συντηρητικές κυβερνήσεις έχουν συνεργήσει. Πιστωτές και οίκοι αξιολόγησης δεν λογοδοτούν πουθενά, ενώ οι εκλεγμένες κυβερνήσεις υπολογίζουν αυτούς περισσότερο από τη δημοκρατική σχέση και τη λογοδοσία τους στους εντολείς τους, στο λαό. Οι μετρήσεις αναδεικνύουν την απογοήτευση των πολιτών και στην Ελλάδα και την απόρριψη της ευρωπαϊκής διαδικασίας σε πρωτοφανώς υψηλά ποσοστά. Το μήνυμα είναι σαφές.
Στις δεκαετίες της μεταπολίτευσης και στο πλαίσιο του εκλογικού ανταγωνισμού των δύο μεγάλων κομμάτων, συνήθως οι απώλειες του ενός γίνονταν πλεονέκτημα του άλλου. Οι φορείς της παραδοσιακής Αριστεράς διατηρούσαν με διακυμάνσεις τις δυνάμεις τους. Είναι πρώτη φορά που το ΠΑΣΟΚ χάνει δυνάμεις προς τα αριστερά του σε τέτοια έκταση. Η αρνητική περιχαράκωση στις σχέσεις του με αυτές τις δυνάμεις καθιστούν χωρίς επιστροφή την πορεία του ΠΑΣΟΚ προς την περαιτέρω συρρίκνωσή του. Και η επαναπροσέγγιση αυτών των δυνάμεων, δεν μπορεί να θεωρείται αμελητέο πολιτικό ζήτημα. Προϋποθέτει όμως, αλλαγή στάσης και πολιτικής.
Συνακόλουθα με τις απώλειες προς τα αριστερά και τη συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ, το Κίνημά μας δοκιμάζεται από μια χωρίς προηγούμενο, μάλλον ανεπανόρθωτη, διάρρηξη των ψυχικών δεσμών των στελεχών του πολύ πέρα από τις ιδεολογικές, πολιτικές και προγραμματικές διαφοροποιήσεις. Η ενότητα του ΠΑΣΟΚ πρέπει να νοηθεί ως ενότητα των «όπου γης ΠΑΣΟΚων». Ειλικρινά πολλές φορές δεν βρίσκω να 'χω λιγότερα κοινά σημεία με τους εκτός, σε σχέση με πολλούς εντός ΠΑΣΟΚ. Πολλοί μιλούν ως πρώην ΠΑΣΟΚ, άλλοι ως ΠΑΣΟΚ. Εγώ είμαι στο ΠΑΣΟΚ αλλά προτιμώ να μιλώ όπως θα μιλούσε ένας μέλλων ΠΑΣΟΚ, δηλαδή με την αίσθηση ότι θα συντελεστεί αυτό που θα με κερδίσει και θα προσφέρει τη συγκίνηση που τόσες φορές τη νιώσαμε μέχρι τώρα, για το κόμμα που μας εκφράζει.
Ο λόγος για την κεντροαριστερά φούντωσε και πάλι με την επίκληση της ανάγκης για σύγκλιση των διάσπαρτων δυνάμεων. Αφού κάναμε και κάνουμε τα πάντα για να γίνουν διάσπαρτες οι δυνάμεις και έτσι το ΠΑΣΟΚ μίκρυνε, τώρα ανακαλύπτουμε την Αμερική.
Η ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς δεν θα προκύψει από αδύναμους αλλά από δυνατούς, ασφαλώς χωρίς ηγεμονισμό. Αλλά με χρήσιμο έως απαραίτητο έναν τουλάχιστον ισχυρό εταίρο, η υπόθεση της ανασύνθεσης της κεντροαριστεράς έχει τύχη. Η ισχυροποίηση του ΠΑΣΟΚ θα συμβάλλει σε αυτό. Και όσοι με τον ένα ή άλλο τρόπο πολέμησαν το ΠΑΣΟΚ, το κατήγγειλαν, το δυσφήμισαν για να παραστήσουν αύριο τους ισοϋψείς και ισότιμους συνομιλητές του, ας σκεφτούν πως μετατρέπουν ένα κεκτημένο, όπως είναι το ΠΑΣΟΚ με τις κοινωνικές ρίζες και την ιστορική καταγραφή του, σε ζητούμενο της κεντροαριστεράς.
Η ανασύνθεση της κεντροαριστεράς δεν θα γίνει ούτε σε κενό ιστορικής συνείδησης, ούτε ερήμην της πολιτικής πραγματικότητας. Γι' αυτό, πρέπει το ΠΑΣΟΚ να πάψει με τη στάση του να τροφοδοτεί τις δεξαμενές των πολιτικών αντιπάλων του, της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ. Η σχέση μας με τη Ν.Δ., ας μην επικρατήσει η ψευδαίσθηση ότι είναι σχέση συμπόρευσης λόγω ένταξης στο ευρωπαϊκό τόξο, προκειμένου να ταξινομηθούν άλλοι σαν αντιευρωπαϊστές. Αυτό το σχήμα επιχειρήθηκε απ' την κυβέρνηση της Ν.Δ. στα τέλη της δεκαετίας του '70, ενόψει της δυναμικής ανόδου του ΠΑΣΟΚ, που κατηγορήθηκε ως αντιευρωπαϊκό κόμμα και επιχειρήθηκε ο διαχωρισμός σε ευρωπαϊστές και μη. Λίγο μετά, το «καταγγελλόμενο» για αντιευρωπαϊσμό ΠΑΣΟΚ, σάρωσε στις εκλογές του '81. Αλλά και η σχέση μας με το ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη και δεν μπορεί κάποιος να τη διαχειριστεί σ' ένα επίπεδο και μόνο. Προσυπογράφω όλα όσα κάποιος μπορεί να υποστηρίξει για τα προβλήματα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, την απουσία πειστικού προγραμματικού εναλλακτικού λόγου, αλλά και τις αποκλίνουσες θέσεις του, σε σχέση με το ΠΑΣΟΚ, σε πολλούς τομείς. Καλώ όμως να σκεφτούμε ότι στην πολιτική μετράει ο συσχετισμός δυνάμεων και ο ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει ένα σημαντικό εκλογικό ποσοστό, που το απέκτησε όχι σαν προϊόν της δικής του πολιτικής. Είναι αποτέλεσμα δικής μας αδυναμίας. Τα κομμουνιστοκογενή χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ που ανακαλούν την παραδοσιακή Αριστερά, δεν πρόκειται ποτέ να συγκινήσουν ούτε να υιοθετηθούν από το συντριπτικά μεγάλο ποσοστό του εκλογικού σώματος που επιλέγει τον ΣΥΡΙΖΑ. Σε κάθε κοινοβουλευτική δημοκρατία λειτουργεί ο διπολισμός, που προσφέρει σταθερότητα και εναλλακτικότητα. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να αποκαταστήσει τη φυσιολογία του κοινοβουλευτισμού, που περιλαμβάνει αφενός τη ΔΕΞΙΑ αφετέρου την ΑΡΙΣΤΕΡΑ. Και αυτό μέσω της επανίδρυσής του. Είναι η μεταπολίτευση του ΠΑΣΟΚ για την οποία μίλησα στην αρχή. Γιατί όπως έχω ξαναπεί, η χώρα δεν έχει ανάγκη από δύο Ν.Δ. ή από δύο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά από ένα ΠΑΣΟΚ, ένα ΠΑΣΟΚ χωρίς εισαγωγικά. Μπροστά στις πολιτικές εξελίξεις διακυβέρνησης της χώρας που δεν σταματούν να τρέχουν, ταυτοχρόνως είναι σε εξέλιξη και οι αναζητήσεις για την κεντροαριστερά, και αυτές επηρεάζονται καθοριστικά από την πολιτική που στηρίζει κάθε κόμμα. Πως μπορεί να εξελιχθεί μία συζήτηση ανάμεσα σε δυνάμεις που είναι στην κυβέρνηση και εφαρμόζουν μία πολιτική με δυνάμεις που διαφωνούν και αποχωρούν από την κυβέρνηση; Πώς μπορεί να επιτευχθεί η μεγάλη Κεντροαριστερά, όταν στο εγχείρημα δεν έχει θέση εξ ορισμού το κόμμα που στεγάζει εκλογικά το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών οι οποίοι αυτοχαρακτηρίζονται κεντροαριστεροί. Είναι υποτιμητικό για την Κεντροαριστερά να την περιορίζουμε σε μονοψήφιο ποσοστό. Το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ με άλλες Κινήσεις αθροιζόμενα, δίνουν και πάλι σύμφωνα με τις μετρήσεις μονοψήφιο ποσοστό εκλογικής επιρροής. Αυτή είναι η Κεντροαριστερά στην Ελλάδα; Και σε τελευταία ανάλυση είναι κεντροαριστερός αυτός που στηρίζει την κυβερνητική πολιτική και πρακτική, ενώ δεν είναι όποιος διαφωνεί και την αντιστρατεύεται; Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να είναι ανοικτό στο ενδεχόμενο της προοπτικής σύμπραξης με το ΣΥΡΙΖΑ, για το σχηματισμό κυβέρνησης αν οι συνθήκες το επιβάλουν. Δεν είναι περισσότερο επιζήμιο ούτε λιγότερο ωφέλιμο για την χώρα κάτι τέτοιο, απ' ότι η σύμπραξη με τη Ν.Δ. σε αυτήν την πολιτική βάση. Για να έχει τύχη η αναζήτηση της ανασύνθεσης της Κεντροαριστεράς, δεν πρέπει ούτε να περιοριστεί το εύρος των συμμετεχόντων ούτε να αρκεστεί σε μια εξωτερική συγκόλληση φορέων και προσώπων.
Βεβαίως παραμένει στην πρώτη γραμμή, για όποιο εγχείρημα ανασύνθεσης του πολιτικού σκηνικού και όχι μόνο της κεντροαριστεράς, το θέμα της αυτονομίας της πολιτικής και των πολιτικών. Η ανασύνθεση της κεντροαριστεράς, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός νέου πολιτικού σκηνικού δεν θα γίνει αδιαφορώντας για το ρόλο των Ελλήνων πολιτών, το ρόλο των πολιτικών, το ρόλο των πάσης φύσεως κέντρων οικονομικής δύναμης σε συνδυασμό με την επιρροή των μέσων ενημέρωσης. Οι αλλαγές στην χώρα είναι θέμα της κοινωνίας και της ιστορίας, όχι των μειοψηφικών και ολιγάριθμων ομάδων που διαθέτουν αναντίστοιχα τεράστια εξουσία και δύναμη, λόγω της θέσης στο κοινωνικο-οικονομικό διάγραμμα, είτε αυτά είναι συντεχνίες είτε είναι οικονομικά κατεστημένα. Τα κόμματα και η πολιτική, μόνον αν διαθέτουν αυτονομία μπορούν να εγγυηθούν την ανασύνθεση της κεντροαριστεράς, την ευρύτερη ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού και συνακόλουθα την ανασυγκρότηση της χώρας, σε μια προσπάθεια απαλλαγμένη από δουλείες και εξαρτήσεις. Αλλιώς, όπως έχω ξαναπεί, τα κόμματα είναι κρεμαστοί κήποι χωρίς ρίζες και τα πολιτικά στελέχη χειραγωγούμενοι πολιτικοί χαρταετοί. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να αναπτύξει έναν ζωτικό δημόσιο χώρο, για τους πολίτες και την πολιτική, μακριά από τα δόγματα των πολιτικών αντιπάλων του. Απ' τη μια ο κρατισμός, που παίρνει πολλά και προσφέρει ελάχιστα. Απ' την άλλη ο αγοραίος νεοφιλελευθερισμός, που καθιστά τα οικονομικά και κοινωνικά προνόμια φυσικό νόμο της κοινωνίας, πρέπει να αντιμετωπιστούν με μία πρόταση από το ΠΑΣΟΚ ως πρόταση της Κεντροαριστεράς. Ούτε ως φιλική συμμετοχή στο έργο της δεξιάς, ούτε ως αιχμαλωσία στην παραδοσιακή αριστερά. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να υπάρξει μόνο ως κεντροαριστερά, αλλιώς θα υφίσταται διαρκή ταπείνωση και θ' αναγκαστεί σε άτακτη φυγή από τη δημόσια ζωή της χώρας.
.
5. Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης και Τρόικα: παντρεύοντας το νερό με τη φωτιά.
Είναι ενδιαφέρουσα η αναγγελία για μια προγραμματική συμφωνία που θα αποτελέσει, κατά κάποιο τρόπο και το εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας.
Με δύο υποσημειώσεις:
α) Μικρό ενδιαφέρον έχει τι συμφωνούν τα κόμματα ακόμα και αν κυβερνούν. Η τύχη της προηγούμενης ανάλογης συμφωνίας είναι γνωστή, η τρόικα την αγνόησε παντελώς.
β) Η δυνατότητα προγραμματικής συμφωνίας του ΠΑΣΟΚ με τη Ν.Δ. είναι ως φαίνεται σχετικά εύκολα εφικτή. Γιατί να είναι ανέφικτη λοιπόν η προγραμματική συμφωνία του ΠΑΣΟΚ με άλλες πολιτικές δυνάμεις; Σε κάθε περίπτωση το ΠΑΣΟΚ οφείλει να προτάξει δύο βασικούς πυλώνες πολιτικής που είναι απολύτως συνυφασμένοι, την Ανάπτυξη και την Απασχόληση.
Επιτρέψτε μου μια τελείως επιγραμματική αναφορά στην πρόταση που έχω διατυπώσει από το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, για την Ελλάδα της Παραγωγής, της Απασχόλησης, της Συνοχής και της Δημοκρατίας. Γιατί χωρίς το ένα δεν υπάρχει το άλλο. Δεν υπάρχει Δημοκρατία χωρίς συνοχή, δεν υπάρχει συνοχή χωρίς απασχόληση και εισόδημα, δεν υπάρχει απασχόληση χωρίς παραγωγή και ανάπτυξη. Είχα μάλιστα προτείνει, σ' αυτήν την κατεύθυνση, τη σύγκλιση Προγραμματικού Συνεδρίου τον ερχόμενο Οκτώβριο που συμπληρώνονται τέσσερα χρόνια από τις εκλογές του 2009. Στο πλαίσιο αυτής της πρότασης, παρέθεσα τέσσερα σημεία για τις δομές και τους μηχανισμούς ενός αυτοκυρίαρχου εθνικού σχεδιασμού και ακόμη είκοσι σημεία προγραμματικής πολιτικής, που θεωρώ ότι μπορεί να αποτελέσουν συμβολή εξόδου από την κρίση.
Φοβούμαι πως η τρόικα είναι σε αδυναμία να διαχειριστεί την κρίση αλλά και τις εκφάνσεις της που προέκυψαν από δικούς της χειρισμούς. Δεν είναι ότι αστόχησε κατ' επανάληψη, ότι έχει εμμονές σε εφαρμογή αδιέξοδων πολιτικών, ότι συχνά υιοθέτησε άκριτα εισηγήσεις επιχειρηματικών κέντρων προς δικό τους όφελος και μόνο, ότι διέλυσε τον ιστό και αποδιάρθρωσε ζωτικές λειτουργίες της κοινωνίας. Είναι και αυτό, αλλά πάνω απ' όλα έχει ευθύνη για το ότι η Ελλάδα και οι Έλληνες δεν εμπιστεύονται τίποτα και κανέναν. Και χωρίς ένα κεφάλαιο κοινωνικής εμπιστοσύνης δεν κυβερνιέται η χώρα. Η οργή, το κοινωνικό μίσος, η ελάχιστη προσπάθεια ως καταφύγιο αντίστασης αδικημένων, η προσφυγή στη βία και ο γενικευμένος μηδενισμός δεν είναι σύμμαχοι, αλλά σκληροί αντίπαλοι σε κάθε τέτοια προσπάθεια. Ανάπτυξη και Τρόικα έχω την αίσθηση όλο και περισσότερο πως είναι σαν να παντρεύεται η φωτιά με το νερό. Δυστυχώς η διεθνής εμπειρία επαληθεύεται και στην Ελλάδα.
Η σημερινή κατάσταση ασφαλώς δεν προέκυψε σε μια στιγμή και ασφαλώς δεν είναι μονομερής η ευθύνη γι' αυτό. Η χώρα έχει κομματικό σύστημα, έχει κρατικούς λειτουργούς, έχει επιχειρηματίες και συνδικάτα, έχει λόμπυ και μέσα ενημέρωσης. Κοινωνικές ομάδες που πίεσαν για να ιδιοποιηθούν κοινωνικό πλούτο. Επιχειρηματίες που κακολογούν το κράτος, ενώ έκαναν τα πάντα ώστε να το μετατρέψουν σε βιότοπο των συμφερόντων τους. Πολιτικοί, που ξέχασαν το σκοπό για τον οποίο τους εξέλεξε ο ελληνικός λαός και πολίτες που έκαναν τις επιλογές τους με εξαιρετικά ελαφρύ κριτήριο και κοντά σ' όλους αυτούς Μέσα Ενημέρωσης, που δεν έπαψαν να κολακεύουν και υιοθετούν κάθε αίτημα ακόμη και αν ήταν εκτός πραγματικότητας. Όλοι τώρα έχουν - έχουμε μπροστά μας ένα καθήκον. Καθένας τη δική του προσωπική υπέρβαση, γιατί με παλιούς εαυτούς καινούρια κοινωνία δεν γίνεται.
Η πολιτική μας για την έξοδο από την κρίση, απαιτεί πολιτική τόλμη και διορατικότητα από όσους έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν τις εξελίξεις. Δε θα βγούμε από την κρίση με μέτρα που ακόμη και αν αποδώσουν, έχει χαθεί το momentum, ο κρίσιμος χρόνος και εντωμεταξύ έχουν προκληθεί νέα προβλήματα και η κρίση έχει μεγεθυνθεί. Απαιτείται α) άμεση δράση και δεν μας έχει συνηθίσει η Ευρώπη σ' αυτό, συνήθως σπεύδει κατόπιν εορτής. β) Συνολική, ολιστική προσέγγιση και η Ευρώπη συνήθως αρκείται στη διαχείριση πλευρών κάποιου θέματος. γ) Δραστική παρέμβαση και η Ευρώπη συνήθως κάνει δοκιμαστικές και όχι ριζικές προσεγγίσεις. δ) Και αυτό αφορά κυρίως εμάς, να 'ναι αυτή η κρίση μια οριογραμμή, μια αφετηρία για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Αυτό σημαίνει να κάνουμε τα πάντα ώστε να μην δημιουργείται νέο έλλειμμα.
Τούτων δοθέντων, ρυθμίσεις που αφορούν προσαρμογές στο επιτόκιο και το χρόνο αποπληρωμής και παρατείνουν το χρόνο εξάρτησης και την επιτροπεία, φοβούμαι ότι συντηρούν το φαύλο κύκλο. Απαιτείται τώρα αναδιάρθρωση, κοινώς κούρεμα και γενναίο μάλιστα, ώστε να γίνει η Ελλάδα δημοσιονομικά καθαρή και εκτός κινδύνου. Αυτή είναι η ορθή επιλογή, που όπως είπα, συνιστά και για μας ένα δεσμευτικό όριο, να μην προκαλούμε νέα ελλείμματα. Έτσι η Ελλάδα μπορεί να γίνει ελκυστική για επενδυτές. Αλλά και οι Έλληνες οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση καθορίζοντας μόνοι μας την πορεία της χώρας, στο πλαίσιο ενός συμφώνου ευθύνης για την ανασυγκρότησή της. Κάθε άλλη προσέγγιση, που οδηγεί σε περαιτέρω πτώση της ιδιωτικής δαπάνης θα φέρει μείωση των εσόδων στο κράτος και αύξηση της ανεργίας και ανατροφοδοτεί την ύφεση. Η λιτότητα, από την ώρα που γίνεται το κύριο μέσο αντιμετώπισης της κρίσης, θεριεύει την κρίση και αντιστρατεύεται την προώθηση της ανάπτυξης, που είναι και το ζητούμενο.
Γνωρίζω, ότι η διαπραγματευτική θέση της χώρας δεν είναι ισχυρή και μάλιστα σε μία περίοδο που κρίνονται πολλά. Η ενίσχυση της Ελλάδας δεν θα προκύψει αυτομάτως επειδή το διακηρύττουμε, αλλά θα 'ναι προϊόν μιας διαρκούς πρακτικής που διασφαλίζει την έξοδο από την κρίση. Η απόδειξη ότι μπορούμε είναι στο χέρι μας. Ζητούμε τη στήριξη στην προσπάθειά μας, αλλά την ικανότητά μας είτε την έχουμε είτε δεν την έχουμε. Αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να μας δοθεί, δεν χαρίζεται.
.
6. Ο επίλογος είναι της Κεντροαριστεράς
Ο επίλογος και το τέλος της κρίσης θα 'ρθει από την Κεντροαριστερά. Ό,τι θετικό πέτυχε η χώρα έγινε με ισχυρό το ΠΑΣΟΚ ως κεντροαριστερά. Το ΠΑΣΟΚ είναι χρήσιμο για την κεντροαριστερά και ως κεντροαριστερά για την χώρα. Σημειώνω ότι σε εποχές πολιτικής κυριαρχίας του ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο δεν έλειψε, αλλά αντιθέτως περίσσεψε ο λόγος της αυστηρής κριτικής για λάθη και αδυναμίες και μάλιστα από τα στελέχη του. Και ας κέρδιζε το ΠΑΣΟΚ τη μία νίκη μετά την άλλη. Τώρα ο λόγος κριτικής στο ΠΑΣΟΚ, έχει γίνει πλέον λόγος απόλυτης και οριστικής απόρριψής του. Θα 'θελα να μιλήσουμε για το ΠΑΣΟΚ, ιδίως τώρα, με περισσότερη ευαισθησία γιατί και η μεγαλύτερη αλήθεια αν ειπωθεί χωρίς συναίσθημα ισοδυναμεί με ψέμα, όπως σωστά είπε ο Ταρκόφσκι. Δεν συμμερίζομαι τον ισοπεδωτικό απορριπτικό λόγο για το ΠΑΣΟΚ. Τονίζω πως ο σταθμός που θα καθορίσει τις διαδρομές όλων, είναι οι επόμενες εκλογές όποτε και αν γίνουν. Ο ελληνικός λαός θα δείξει το δρόμο για όλους και για όλα. Λυπάμαι όμως, όσο καλλιεργείται με τη στάση μας σε πολλούς πολίτες, η πεποίθηση που είχε και ο Σαρτρ όταν είπε: «αριστερά - δεξιά, είναι δύο άδεια κουτιά». Να δείξουμε πως τα κουτιά δεν είναι άδεια. Έχουν περιεχόμενο, που το διαμορφώνουν οι πολίτες με την ψήφο που δίνουν στο ένα ή στο άλλο κουτί. Πριν απ' αυτό όμως, τα κουτιά πρέπει να έχουν διαφορετικό χρώμα (χρώμα πολιτικής) για να 'χει νόημα και αξία η διαδικασία επιλογής από τους πολίτες.